Ανταπόκριση 15, Corrispondenza 15

Προχθές ήταν η μέρα του ποδηλάτου, χιλιάδες ποδήλατα μπροστά στο Κολοσσαίο, σαν συνωμότες, χαμογελούν μόλις δουν το ποδήλατό σου. Μοιάζει σαν αυτή η ομάδα των ανθρώπων να μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Πεταλιά-πεταλιά. Στα αρχαία δίπλα έχουν φυτρώσει παπαρούνες και χαμομήλι. Ο καιρός περνά.

Χθες, στην εκκλησία St. Agostino, σταθερά. Δεν είχα ψιλά, η Μαντόνα του Καραβάτζιο σκοτεινή (βάζεις λεφτά για να φωτιστεί, 50 λεπτά μίνιμουμ για να δεις την Παναγία, για το Χριστό φαντάρο δεν ξέρω πόσα). Μέσα στη σκοτεινιά έμοιαζε πιο απόκοσμη, τα πόδια των χωρικών πιο δυνατά, πιο έτοιμα για μάχη. Πηγαίνοντας να δω τον προφήτη Ησαΐα του Ραφαήλ, στο τόξο του τοίχου, ακούω τον παπά να κηρύττει, κόσμος στα στασίδια. Στο πίσω-πίσω ένα νέο ζευγάρι μ’ ένα νέο μωρό. Μωρό-μωρό, απ’ αυτά που κινούνται με όλο το σώμα, τα εντελώς απροστάτευτα, που οι κινήσεις τους είναι ακόμα μέσα στο αμνιακό υγρό. Τα μάτια του αντανακλούσαν τον πίνακα μ’ ένα τρόπο που δεν μπορώ να εξηγήσω, αλλά το ξέρω (γιατί υπάρχουν σκέψεις μέσα στα συναισθήματα, αχά!).

Ακουμπώ στον τοίχο για να μοιάζω τουρίστρια, και να μπορέσω να βλέπω τα μάτια του. Μετά ντρέπομαι -το χαμόγελό της προς τον άντρα έχει όλη τη χαρά του κόσμου- κάνω να φύγω. Μπαίνει ένας νεαρός με ορμή, κρατά ένα τριαντάφυλλο σε σελοφάν. Γυρίζω πίσω να δω τι θα κάνει. Πάει σε μια κοπέλα σ’ ένα στασίδι κάπου στη μέση, την αγκαλιάζει. Λες να φιληθούν εδώ; Ναι, τον φιλάει μαλακά, αγκαλιάζονται (εν μέσω του ποιμνίου). Παίρνει το λουλούδι πασιχαρής, το ακουμπάει στο άλλο της πλάι. Ευτυχείς. Ερωτευμένοι; Στο στασίδι.

Δυο γεγονότα, στην ίδια πλευρά της εκκλησίας, σαν επανάληψη/καθρέφτης.

Ιωάννα, Ρώμη, 30 Απριλίου
φωτο: Καίσαρας, παπαρούνες, παρτιζάνοι

Εντωμεταξύ, 700 πεθαμένα δελφίνια διατηρούνται σε γιγαντιαίους καταψύκτες στην Αμερική (Guardian 27/4/12), για όταν/αν αποφανθεί το δικαστήριο για τη ζημιά που η BP προκάλεσε στη θάλασσα. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει τον πιθανό μάλλον αριθμό 175.000 ζώων που χάθηκαν τότε. Ήσυχα αναπαύονται στα ψυγεία. Θα μπορούσε να γίνει το ίδιο με τους Έλληνες μισθωτούς-συνταξιούχους, ώσπου να αποφασίσουν αν για τον πολλαπλό τους θάνατο φταίει αυτή η πολιτική ή όχι. Αν το Μνημόνιο 3 υπήρξε βλαβερό για την κοινωνία, ή απλώς έκανε τη δουλειά του, όπως το Μνημόνιο 1 και 2. Ή μήπως αυτή είναι η δουλειά του; Ω! μα όχι, πώς-

Τελευταία όταν είμαι στη μηχανή τραγουδώ συχνά ένα τραγούδι που ο πατέρας μου δεν άντεχε ν’ ακούει (χαμόγελο στην ανάμνηση): «Παιδιά σηκωθείτε να βγούμε στους δρόμους». Πάει ωραία με τους βραδινούς δρόμους, μετά τη δουλειά. Δεν πιστεύω ότι αυτή η ιδεολογία μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο, όχι έτσι πια. Κάποτε όμως μπορούσε, κι οι άνθρωποι το πίστεψαν, κι εγώ πιστεύω στους ανθρώπους που πίστεψαν ότι θ’ αλλάξουν τον κόσμο. Το πιστεύω κι εγώ. Ω! μα ναι, το ερώτημα είναι πώς- μα θα βρεθεί το πώς, θα το ορίσει η ανάγκη. Κι εγώ συνεχίζω να τραγουδάω, καθώς κυλά η μηχανή ξέρεις ότι όλα είναι πάλι δυνατά. Όπως τότε.

Όταν αρχίζουμε ν’ ανηφορίζουμε, κι η μηχανή τρέχει περισσότερο, λέω τη «Μαρίνα». Κι άλλη συγκίνηση, σε κύματα. Κάθε φορά, κάθε φορά. Πάει εξαιρετικά με τον ήχο της μηχανής που φορτσάρει στην ανηφόρα, Honda CBX 750F. Είναι στον ίδιο ακριβώς τόνο, ιδίως στο «μαζί μ’ αυτά να σε φιλήσω». Νομίζω όμως ότι γίνεται και με άλλη μηχανή, δοκιμάστε. Στη στροφή με τα πολλά δέντρα προσπαθώ ν’ ανέβω σωστά στον τόνο («και τι να πρωτοθυμηθώ…»). Συχνά κάνω λάθος στον τόνο κι οι φίλοι μου γελούν. Έχει λίγο πόνο εδώ, εκτός από ανέβασμα. Η ζωή καμιά φορά είναι δύσκολη. Σα μαχαίρι.

Και πάλι στην ευθεία, ίσιωμα, «παιδιά σηκωθείτε να βγούμε στους δρόμους, γυναίκες και άντρες με όπλα στους ώμους…». Και ούτω καθεξής. Μαζί.

Il Corpo della Città. Acting workshop nelle strade di Roma

Group Equals One, gruppo di Teatro proveniente da Atene, Grecia, propone un workshop di 3 giorni da vivere nelle strade di Roma e che si basa sui testi dei Messaggeri delle tragedie greche antiche: I Persiani di Eschilo, Antigone di Sofocle, Medea di Euripide e sui testi e le storie che saranno prese dai giornali, dai quotidiani e quelle personali dei partecipanti al workshop così come quelle dei cittadini e di chiunque incontri il nostro percorso.

Lavoreremo in spazi all’aperto, pubblici, e cercheremo di capire che cosa significa oggi “la Città” e cosa significa il corpo comune, la voce comune della “Città”. E la domanda che ci accompagnerà in questo percorso è: “Cosa diciamo alla città oggi” e “cosa dice la Città a noi”.

Come messaggeri moderni, cerchiamo di capire che cosa è la Storia e dov’è oggi; come e a chi indirizzare i nostri pensieri; come parlare a noi stessi in quanto individui e in quanto parte di un corpo comune.

“Ci sono dei posti a Roma che sono speciali per te ?”

Ci auguriamo che il materiale accolto, i pensieri e le persone stesse che in questi tre giorni vorranno convogliare le proprie energie per sostenere il fuoco di queste domande, costituiscano materia per una performance/tour che abbiamo intenzione di realizzare in Giugno.

Questa performance che porta il nome di “Via Sacra 2”, dalla via dei misteri Eleusini che collega Atene ad Eleusina, abbiamo già realizzato a Roma lo scorso Luglio e, di seguito, ad Atene e a Creta. Un estratto della performance potete vedere a questo link:

http://www.youtube.com/watch?v=qU4Dvyk-M5c

Il workshop sarà guidato da Ioanna Remediaki, direttore artistico del gruppo Equals One; la lingua parlata sarà, principalmente, l’inglese; avrà una durata di 15 ore che saranno così distribuite:

11 Maggio: dalle 17 alle 20

12 e 13 Maggio: dalle 11 alle 14 e dalle 16 alle 19

Il punto di ritrovo per i partecipanti, l’11 di Maggio, sarà in Piazza Santa Maria in Trastevere dove la scorsa estate in Luglio è partita La Via Sacra 2 a Roma.

Il costo di partecipazione al workshop sarà di 60 euro.

Per informazioni, comunicazioni, prenotazioni potete servirvi dei seguenti contatti:

Ernesto De Stefano

mobile: 3495017109

mail: ernestodestefano@gmail.com

omadaisonena.blogspot.com

brevi cv

Ioanna Remediaki holds a MA in Classical Literature and a BA and PhD in Theater Sudies (thesis: “The translations of Sophocles’ Antigone’ for the Modern Greek Stage”). She is Professor of Ancient Greek Drama in the Drama School of the National Theater and Lecturer of Greek Drama, Department of Theater Studies, University of Athens (starting 2012). She is the Artistic Director of the theater company “Group Equals One”. She has written, directed and performed the plays: The Table, Vacuum’s Excavation, Museum Stories, Space Hamlet, Sweet Ophelia and Sacred way 2 in Greece, Italy and Germany, in theatres, museums, festivals and open public spaces.

Ernesto De Stefano è attore e performer. Definisce la sua formazione grazie alle lezioni di Flavio Albanese, ai workshop con il Maestro balinese Tapa Sudana, al danzatore Stefano Taiuti.

Dal 2009 fa parte della Compagnia del Sole di Flavio Albanese e Marinella Anaclerio. Vive tra Roma e Belgrado

Ανταπόκριση 14, Corrispondenza 14

Ίριδες, μια σειρά, πίσω πολύχρωμα τριαντάφυλλα, μπροστά λουλούδια άσπρα, κόκκινα, ροζ, δεν ξέρω τι είναι. Ξέρεις; Δεν έχω μεγάλη δυνατότητα περιγραφής σήμερα. Την επόμενη μέρα είχε μόνο τριαντάφυλλα, πιο κόκκινα δεξιά, κι όσο το μάτι πήγαινε προς τα αριστερά γινόταν κρεμ και πορτοκαλιά. Χυμένα χρώματα, ανακατωμένα απαλά.

Σχεδόν τίποτα δεν είναι απαλό πια.

Στο μουσείο Barberini έχει έκθεση για τον Guercino, αναγεννησιακό ζωγράφο (για όσους, όπως εγώ, το αγνοούσαν). Τώρα ναι, θα σου μιλήσω λίγο για ζωγραφική. Ο πρώτος πίνακας είχε πολύ μπλε, μπλε ηλεκτρίκ (σαν τα χρόνια που ζούμε. ή σαν τις ίριδες –σήμερα γιορτάζει η Ρώμη, η μέρα που οι παρτιζάνοι έπιασαν το Μουσολίνι. Χρόνια πολλά! Καλή λευτεριά)

Σε ένα άλλο πίνακα, San Pietro receiving the keys from Christ/1618, το αγγελάκι ανασηκώνει το ρούχο του μεγάλου αγγέλου για να δει τι έχει αποκάτω. Άτιμο αγγελάκι. 

Ιωάννα, Ρώμη, 25 Απριλίου

Ανταπόκριση 13, Corrispondenza 13

 Σκόρπιες σκέψεις, του κομπολογιού, της τελευταίας μέρας στην Αθήνα. Στο μετρό η αφίσα για τις φωτογραφίες του Κασσαβέτη, faces. Το τρένο περνά γρήγορα κάνοντας τα πρόσωπα να χάνονται. Στο τηλέφωνο η Έλλη μου λέει ότι τα Εξάρχεια από το πρωί είναι υπό κατάληψη από διμοιρίες ματ. Δεν μπορούν να βγουν από τα σπίτια τους, δεν μπορούν να περπατήσουν. Κατευθύνομαι προς τα κει, μια γρήγορη ματιά στην Ομόνοια, ο κουλουράς είναι στη θέση του. Έκλεισαν δύο καταλήψεις, η μία είναι του Βοξ. Θα άνοιγε απόψε, με τη βοήθεια και τη στήριξη και των κατοίκων, ένα «κατειλημμένο κοινωνικό κέντρο», όπως λέει το κλειστό με σίδερα πρόσωπό του. Το Βοξ θα ανακαταληφθεί εντός ολίγου, σε μισή ώρα μόλις. «Δηλώνουμε στα ίσια πως ανακατάληψη θα γίνει όσες φορές χρειαστεί», λέει το κείμενο που κυκλοφόρησε.
 Το βράδυ κατεβαίνω την Πειραιώς. Προσπαθώ να ρουφήξω τον αέρα, το τι γίνεται, αύριο φεύγω, προσπαθώ να καταλάβω, αλλά έτσι δε γίνεται, η κατανόηση είναι σχέση, η σχέση χρόνος κι όχι αρπακτικό. Κι όπως είπε κι ο Γκοντάρ, στον ‘Τρελό Πιερό’ νομίζω, «υπάρχουν σκέψεις μέσα στα συναισθήματα». Άσχετο; Λάθως; (Πειραιώς, τοίχος)
-Στην κηδεία του Μητροπάνου ο κόσμος συνέρεε από νωρίς. Γιατί αλήθεια είχε ροή, σταθερή ροή μνήμης. Σταθερά κατευθυνόταν, συν-κεντρωνόταν. Στο καθαρό κέντρο/καθαρή φωνή.
Ιωάννα, Αθήνα, 20 Απριλίου

Ανταπόκριση 12, Corrispondenza 12

Πειραιάς, λιμάνι, 6.30 το απόγευμα.
Το ραδιόφωνο λέει ότι πέθανε ο Μητροπάνος. Ξάφνιασμα, μούδιασμα. Περνώντας από την Καλλιρρόης ξανά συγκίνηση, κοντά στο θέατρο, τα μέρη των βημάτων, στο ραδιόφωνο σταθερά τα τραγούδια του. Σα να έχει περάσει πολύς καιρός και δεν είναι ούτε δυο μήνες. Ξέρω σε λίγο θα δω την Ακρόπολη, από τη γωνία που μου αρέσει, στο Μετς. Τα μέρη που κοιτώ, τα μέρη της πόλης. Τα μέρη που με κρατούν κι ορίζω τη διαδρομή μου στην πόλη. Η διαδρομή έχει να κάνει με το χρόνο, ο χρόνος με τη διαδρομή.
Πλατεία Συντάγματος.
"Πατριώτες. Δημοκράτες. Σκεφτείτε." Ένας άντρας με ντουντούκα σ' ένα τραπέζι στην είσοδο του μετρό, λέει κάθε τόσο αυτή τη φράση. Τα νερά στο σιντριβάνι στραφταλίζουν, ώρα έξι παρά, απόγευμα. Αριστερά τους το δέντρο με τα σημειώματα και τα λουλούδια, μ' έναν αρκούδο ν' ακουμπάει στον κορμό του, ένα στεφάνι από πολύχρωμα κουρελάκια στο χώμα πιο πέρα. Λουλούδια, στεφάνια, λουλούδια.
Δυο γυναίκες τα φροντίζουν, πετούν τα παλιά, βγάζουν μπροστά τα πιο φρέσκα. Δεν είναι συγγενείς.
Βγάζω το καπέλο. Είναι σα μη πραγματικός χώρος, επειδή είναι τόσο πραγματικός. Τόσο πραγματικός που λες και άνοιξε κάποιος μια τρύπα στην πλατεία.
Η πλατεία είναι κι αυτή πιο πραγματική τώρα. Όχι όσο το δέντρο, αλλά πιο πραγματική από παλιά. (Και τι, πρέπει να αυτοκτονούμε για να είμαστε πραγματικοί; Όχι, όχι. Όμως τώρα δεν μπορείς πια να κλείσεις τα μάτια). Εδώ είναι το κέντρο της πόλης. Μια τρύπα. Μια αναμονή. Λίγος κόσμος, δυνατός αέρας.
Ηριδανός, Θησείο. Την ώρα που κοιμούνται τα πουλιά. 8 και λίγο. Ναός Ηφαίστου, σιωπηλός. Πεύκα αργοσαλεύουν. Ο αέρας ησύχασε κάπως, τα πουλιά τιτιβίζουν, κουβέντες του βραδιού (το λέμε αυτό; του βραδιού;). Κάποιος περαστικός πίσω: 'τι ωραίο μέρος ρε γαμώτο!' (εδώ όσοι κοιτούν λένε κάτι σχετικό με γαμ-, θυμάσαι;) Τα νερά του ποταμού στραφταλίζουν, αντανακλούν άραγε το σιντριβάνι στο Σύνταγμα; Ο ποταμός έρχεται από κει ψηλά. Ωραίο, ε; Ο ποταμός περνάει από το Σύνταγμα. (Κάποτε ο λόγος θα γίνει συλλογικός. κι άλλο τρένο περνά). Τα φώτα της Ακρόπολης ακόμα δεν άναψαν. (Ο λόγος για τον οποίο γράφω, ο συλλογικός λόγος). Ακόμα τα φώτα της Ακρόπολης, ακόμα. Άργησαν απόψε;
Α! να τα! Στα Προπύλαια. (περιμένω τη συνέχεια). Η μια κολώνα έγινε πράσινη, τα άλλα χρυσά.. (Το βράδυ στο καφέ έβαζαν όλο Μητροπάνο. Να θες να κλάψεις για όλα μαζί, για τη φωνή του, για την Ακρόπολη -από αγάπη-, για τα νερά του Ηριδανού, για το Σύνταγμα. -όχι άλλα φώτα για την ώρα, το πριν όλο χρυσό).
Ανεβαίνοντας την Ερμού, πριν την Αιόλου, υπάρχει μια εσοχή του μικροσκοπικού πεζοδρομίου που καιρό τώρα κοιμάται κάποιος. Δε φαίνονται από μακρυά οι κούτες, λες να έφυγε; Ένα αυτοκίνητο σταματά, κάνει όπισθεν -μα είναι στα καλά του;- ένα χέρι με κάτι στρογγυλό και μετά μια γυναίκα βγαίνει λίγο από την πόρτα. Ένα άλλο χέρι από το πεζοδρόμιο απλώνει και το παίρνει. Είναι ένα καρβέλι ψωμί. Οι άστεγοι είναι δύο, ο άλλος καθιστός, κοιτάζει την Καπνικαρέα. Στο αυτοκίνητο είναι δυο γυναίκες. Δυο και δύο τέσσερα (ανεβαίνοντας προς Μοναστηράκι φως μικρό μέσα στον Παρθενώνα).

Ανταπόκριση 11, Corrispondenza 11

Το αεροπλάνο βγαίνει από τα σύννεφα, σπίτια της Αττικής. Συγκίνηση (ω φιλτάτη πατρίς). Για τη δύσκολη ώρα, λαχτάρα επιστροφής.
Αεροδρόμιο ΕλΒελ, τράνσιτ για Κρήτη. Βγαίνω λίγο έξω, κρύο, σκούρα-λευκά σύννεφα. Προσπαθώ να καταλάβω τι συμβαίνει απ' το βλέμμα των ανθρώπων (φαντάσου να ήταν όλοι τουρίστες). Ο κυβερνήτης είπε, μικρή πιθανότητα βροχής στο έδαφος. Για μεγάλη την κόβω. Βρίσκω ένα φιλτράκι του G. στην τσάντα μου, χαμόγελο. Η πρώτη πατρίδα.
Οι σκέψεις μου σαν χάντρες που έσπασε το σκοινί, πέφτουν από δω κι από κει χωρίς συνοχή.

Ιεράπετρα, κήπος. Ένας μικρός κρίνος κάλα (θυμάσαι;) ανάμεσα στα μυρωδικά, τη ρίγανη και τη λεβάντα. Τραπεζομάντιλο με μικρά λουλουδάκια, μικρός αέρας κουνάει τις άκρες του, πώς γίνεται μέσα στο μεγάλο πόλεμο; Η αγάπη. Βρέθηκε το σημείο αναφοράς, τόσο καιρό παράδερνα. Ερώτηση-ένσταση: το σημείο είναι έξω από μας; Και είναι σωστό έτσι; Μα δεν είναι έξω από μας (απάντηση). Η αγάπη είναι το σημείο αναφοράς. Η δυνατότητα να συνδεθώ, να αγαπήσω, πώς να το πω καλά, να αναγνωρίσω στον εαυτό μου το δικαίωμα του άλλου, του συντρόφου, άρα να αναγνωρίσω το δικό μου εαυτό. Εμάς βρίσκουμε βρίσκοντας τον άνθρωπό μας, δε νομίζετε;
Αφέντης Χριστός, Επιτάφιος, σεμινάριο. Τα παιδιά δοκιμάζουν τα κείμενα μέσα στην εκκλησία. Ευλογημένη στιγμή, ησυχία. Οι μυρωδιές των λουλουδιών. Άσπρα ζουμπούλια, με διασκορπισμένες μωβ μαργαρίτες. Τα παιδιά ψιθυρίζουν (εσωτερική απεύθυνση) Σολωμό και Έλιοτ. Τα κείμενα του Απριλίου. Σε λίγο κι ο παπάς θα ψιθυρίσει, μνημονεύοντας τους νεκρούς αυτής της πόλης. Μείζον δε τούτων η αγάπη. "Έτι δεόμεθα υπέρ αναπαύσεως.. παν πλημμέλημα ακούσιόν τε και εκούσιον..." Μείζον δε τούτων η αγάπη.
Στον κήπο τραγουδάω στη μικρή Ειρήνη το "βγαίν' η βαρκούλα". Κρατά στο χέρι της την κούκλα που έφτιαξε η γυναίκα από τη Βουλγαρία στη Ρώμη. Με κοιτάζει, προσπαθεί να σχηματίσει κι αυτή τις λέξεις που βλέπει στο στόμα μου. "Βαρκούλα του ψαρά". "Πάλι" "Βγαίν' η βαρκούλα..." "Πάλι". Το λέμε πολλές φορές, κάθε φορά λέει "πάλι" με τον πιο όμορφο τρόπο που μπορείς να φανταστείς, και κάθε φορά είναι διαφορετικός. "κι απλώνει ο ναύτης.." πάλι, βαρκούλα, πάλι, η αγάπη εισχωρεί ως μέσα και σ' αλλάζει, πάλι, αυτή την άνοιξη που θα μετρηθούμε για τα καλά. Πάλι. "Βγαίν' η βαρκούλα". Πάλι

Ιωάννα, Ιεράπετρα, 16 Απριλίου 2012
φωτό: ανθισμένη κυδωνιά χθεσινού απογεύματος (χαιρετισμούς στον ανθοπώλη)

Σεμινάριο υποκριτικής στους δρόμους της πόλης (Ιεράπετρα-Αθήνα-Ρώμη 2012)

Καλημέρα, καλή βδομάδα

Θα ήθελα να σας προτείνω να δουλέψουμε την περίοδο του Απριλίου για λίγο, ηθοποιοί και μη, πάνω σε  δύο ποιητικά κείμενα αυτή τη φορά, και υλικό εφημερίδων, όπως πάντα. 

Μιλώ για ένα κείμενο του Σολωμού (Ελεύθεροι Πολιορκημένοι/έστησ' ο Έρωτας χορό) και ένα κείμενο του Έλλιοτ (Έρημη Χώρα/ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός). Είναι και τα δύο του Απριλίου!, ας δούμε λοιπόν τη δυναμική τους με την ιστορία σήμερα. Τα συγκεκριμένα κείμενα έχουν μια ισχυρή θεατρικότητα, για να δούμε τι μπορεί να γίνει.

Πόλεις-υπεύθυνοι επικοινωνίας

Ιεράπετρα: 11-13/4.   Τατιάνα Τσαγκαράκη (+30.6944205299)

Αθήνα:       18-20/4.   Θοδωρής Μανταζέλης  (+30.6947830762) 

Ρώμη:        11-13/5.   Ερνέστο ντι Στέφανο (+39.3495017109)

Με την ομάδα της Ιεράπετρας προτείνω να δουλέψουμε Μεγάλη Τετάρτη, Πέμπτη και Παρασκευή, 4-6μμ, ενώ με τα παιδιά της Αθήνας την επόμενη εβδομάδα, μετά το Πάσχα, πάλι τις ίδιες μέρες και ώρες. Οι ώρες είναι σχετικά ευέλικτες, επικοινωνείστε με τους υπεύθυνους και για να δηλώσετε συμμετοχή και να μάθετε περισσότερες πληροφορίες.

Θα χαρώ πάρα πολύ να τα ξαναπούμε, ιδίως αυτό τον Απρίλη.

Ιωάννα

Ανταπόκριση 10, Corrispondenza 10

Υπάρχουν μόνο δύο τρόποι για να αποτρέψουμε τη δημιουργία ενός κόσμου 10 εκατομμυρίων ανθρώπων. Είτε πρέπει να μειωθεί ο αριθμός των γεννήσεων, είτε να αυξηθεί ο αριθμός των θανάτων. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Υπάρχουν βέβαια πολλοί τρόποι για την αύξηση του αριθμού των θανάτων. Στη θερμοπυρηνική εποχή μας ένας πόλεμος μπορεί να επιλύσει άμεσα και αποτελεσματικά το θέμα. Οι αρρώστιες και η πείνα επίσης αποτελούν αρχαίες πρακτικές ελέγχου του μεγέθους του πληθυσμού. Για να το πούμε απλά: η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού είναι η μεγαλύτερη απειλή για τα οικονομικά και κοινωνικά πλεονεκτήματα του ανεπτυγμένου κόσμου.

Ρόμπερτ Μακναμάρα, Ρώμη, 1979, σύνοδος G7. Ήταν τότε διευθυντής της παγκόσμιας τράπεζας και πρώην υπουργός άμυνας των ΗΠΑ επί Βιετνάμ (από τον Μπογιόπουλο).

Σε μια φοντάνα, στο πάρκο κοντά στην Γκαλλερία Μποργκέζε. Συννεφιά και ήλιος. Κάνω μια βόλτα με το ποδήλατο γύρω από το σιντριβάνι, αναζητώντας τη θέση μου, με λίγο ήλιο πάντα. Στην Αθήνα αφήνουν σημειώματα στο σημείο που αυτοκτόνησε ο Δημήτρης Χριστούλας. Δεν είναι απλό. Αυτό που έγινε, δεν είναι απλό. (Ο θάνατος ενώπιον του δήμου, του λαού, συνιστά απολύτως συνειδητή πολιτική πράξη -Δελαστίκ, 8/4/12).

Ονειρεύομαι μια εξέδρα στην πλατεία. Ανεβαίνω με μια ντουντούκα και φωνάζω προς τη Βουλή. Λόγια σαν: Εσείς, υπεύθυνοι όλων αυτών των θανάτων. Εσείς και τα αφεντικά σας. Εσείς, πιστά σκυλιά. Εμείς, υπεύθυνοι της παραχώρησης, της απαλλοτρίωσης κάθε συνείδησης. Κάθε πράξης συνειδητής.

Το τίμημα είναι βαρύ. Εσείς, σκυλιά των αφεντικών σας, σκυλιά μαύρα. Εμείς;

Υπάρχει πρώτο πληθυντικό τώρα; Τι σημαίνει; Τι εννοεί; Τι είναι ικανό να κάνει;

Ονειρεύομαι μια εξέδρα και μια ντουντούκα. Προς τη Βουλή. Και προς τα μέσα.

Ένα παιδί παίζει στο σιντριβάνι, μ' ένα κλαδί βυθίζει ένα φύλλο στο νερό. Απλά πράγματα. Μαχαίρια (κι άλλος νεκρός στην Ιταλία σήμερα).

Είναι κάτι μικρά βιβλιαράκια τσέπης εδώ, τα λένε vade mecum, έλα μαζί μου

Ιωάννα, Ρώμη, 6-4-12

φωτο: χόρτα στον Τίβερη

γυναίκα σε σκουπίδια λαϊκής, από απεργιακό φύλλο Ελευθεροτυπίας, 25/2/12

Ανταπόκριση 9, Corrispondenza 9

Λίγες μέρες πριν: τριαντάφυλλα όλων των χρωμάτων, σε στρώσεις. Κάτω πρασινάδα, έπειτα λευκά, διακοπτόμενα από λίγα κόκκινα και ροζ, έπειτα κόκκινα, κίτρινα, πορτοκαλί. Αλλά αυτές οι στρώσεις δεν είναι αυτόνομες, τα χρώματα εισέρχονται, διεισδύουν το ένα μέσα στο άλλο, σα να έσταξε λίγο παραπάνω το πινέλο σ' αυτή τη μεριά, και χρωμάτισε και λίγο παρακάτω. Σήμερα: απίστευτη σύνθεση, αριστερά πρασινάδες, φτέρες, μέσα από τις οποίες ξεπροβάλλουν τρυφερά ροζ τριαντάφυλλα, μα όχι πάλι τριαντάφυλλα ακριβώς, είναι σαν πλισέ, σαν λεπτά κομμάτια μετάξι (μήπως ξέρεις τι είναι;) Και δεξιά, ισόποσα στη σύνθεση, άσπρα τριαντάφυλλα ως απάνω. Φωτογραφίζω καθώς περνάμε με τη μηχανή, μποντζόρνο, ο ανθοπώλης μας χαμογελά, του χαμογελάμε. Θυμάται ότι οι φωτογραφίες είναι για την Ελλάδα.

Προσπαθώ να σκεφτώ τον τρόπο με τον οποίο το χέρι του τακτοποιεί κάθε μέρα τα λουλούδια, φτιάχνοντας πίνακες ζωγραφικής πάνω στο καρότσι του, στη γωνία του δρόμου. Ποια δύναμη, ποια τρυφερότητα τον κινεί, και δημιουργεί αυτούς τους συνδυασμούς, τις λεπτές αποχρώσεις, τα βαθιά συναισθήματα; Χαμογελάει όταν τα φτιάχνει; Τα χέρια του, κινούμενα αναγκαστικά τρυφερά για να μη σπάσουν μίσχους και άνθη, μεταφέρουν αυτή την τρυφερότητα, τη βαθύτητα, ως την ψυχή του; Ή είναι μια κίνηση αναγκαστική, της δουλειάς, που αφήνει αμέτοχο το υπόλοιπο σώμα; Την καρδιά;

Νομίζω δε γίνεται. Το χαμόγελό του παραείναι τρυφερό (κρυφά τρυφερό) για κάτι τέτοιο.

Και γιατί γράφω για λουλούδια; Ο ανθοπώλης, γωνία Σόλωνος και Χαριλάου Τρικούπη δεν είναι πια εκεί, μου γράφετε. Η Αθήνα- η Αθήνα τι; πώς μπορώ να γράφω για την Αθήνα όταν δεν είμαι εκεί, όταν δεν περπατώ στους δρόμους που είχε ανθοπώλες (χα!), όταν δεν περνώ πια την κάτω γωνία του Συντάγματος, όπου ένας άντρας 77 χρονών αυτοκτόνησε σήμερα με μια σφαίρα στο κεφάλι, ήσυχα, σιωπηλά, πίσω από ένα δέντρο, στην κάτω πλευρά του Συντάγματος, γιατί στην πάνω πλευρά του Συντάγματος το έγκλημα περισσεύει.

Κι αφού για όλα αυτά δεν μπορώ να γράψω, γράφω για τον ανθοπώλη στη γωνία, ίσως γιατί υπάρχει η πιθανότητα, σε κάθε ένα από τα λουλούδια που καθημερινά με φροντίδα τοποθετεί, να υπάρχει μια μικρή φωνή για μένα, για μας. Κάθε λουλούδι και μια θέση, μια θέση αντίστασης. Μια θέση ομορφιάς, από αυτές που ίσως πολύ φοβούνται. Όπως τα (κρυφά) τρυφερά χαμόγελα. Της δυνατής οργής.

Ιωάννα, Ρώμη, 4-4-12

φωτο: καρότσι ανθοπώλη

Ανταπόκριση 8, Corrispondenza 8

Πιάτσα ντι Σπάνια, σκαλιά. Αυτή τη μεριά της σκάλας την ξέρω καλά. Έχω διαβάσει, έχω κοιμηθεί απογευματάκι (δυο φορές νομίζω, μα αυτή είναι μια άλλη ιστορία). Το σκαλοπάτι δεν πατά καλά αποκάτω, κι όταν κάποιο πόδι προσγειώνεται στο διπλανό, ετούτο αναπηδάει, με μια βαθιά, ριζική κίνηση. Πήγα στην Τρινιτά, στην εκκλησία στην κορυφή της σκάλας, να δω αν έχει ελιές. Είναι των Βαΐων εδώ, αλλά επειδή οι φοίνικες έχουν όλοι σχεδόν μαδήσει, δίνουν ελιές. Αλλά πολλές ελιές, όλοι γυρνούν με κάτι κλαδιά να!, δεν πρέπει να έχουν μείνει πολλά δέντρα σε καλή κατάσταση στην περιοχή.

Βρήκα ελιές, ήρθα έκατσα στα σκαλιά στον ήλιο. Ένιωσα μια μικρή γλυκύτητα για την αντιστοιχία, για το έθιμο. Γιορτάζουν των Βαΐων μια βδομάδα πριν, αλλά πριν από τι; Από τη θρησκεία μου; Αυτή η εκκλησία τώρα είναι αληθινή, έχει ελιές μέσα, οι άνθρωποι τις κουβαλούν παντού στη Ρώμη. Δεν είμαι θρήσκα, κάτι άλλο αναζητώ. Το έθιμο συγκρατεί μια ανάμνηση, μάλλον μια -απούσα τώρα- εμπειρία, ένα κομμάτι συναισθήματος/σχέσης συλλογικό. Αυτό κρατώ μαζί με τις ελιές μου.

Δυο άνθρωποι αυτοπυρπολήθηκαν εδώ τον τελευταίο μήνα, αδυνατούσαν να αντεπεξέλθουν. Στην Ελλάδα κρύβουν τα περιστατικά επιμελώς, αλλά κάπως πάντα τα μαθαίνεις. Κάποιοι γελούν, κάποιοι τρώνε παγωτό, κάποιοι αυτοπυρπολούνται. Αν δεν υπήρχε η αγάπη, θα ήταν αδύνατο να αντέξεις.

Η μόνη απάντηση τώρα είναι ένα μεγάλο, βαθύ, ριζικό όχι.

(ο ανθοπώλης χτες που περάσαμε είχε νάρκισσους, πίσω όρθιους, και μπροστά κιτρινοκόκκινες φρέζιες, μια θάλασσα. -σου γράφω για να κρατήσω την εικόνα, για να σε φτάσω με την εικόνα).

Ακουμπώ το φλιτζάνι και απευθύνομαι στη σκέψη μου. Η σκέψη μου πρέπει να βρει την αλήθεια. Αλλά πώς; Σκληρή αβεβαιότητα, κάθε φορά που η σκέψη νιώθει πως την ξεπερνά ο ίδιος ο εαυτός της^. όταν αυτός, ο ερευνητής, είναι ταυτόχρονα κι όλη η σκοτεινή χώρα που πρέπει να ερευνήσει, κι όπου όλα του τα εφόδια δεν τον βοηθούν σε τίποτα. Να ερευνήσει; Όχι μόνο, να δημιουργήσει.

Μ. Προυστ, “Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο”

Ιωάννα, Ρώμη, 1-4-12

φωτό: χέρια γυναίκας με κουκλάκια